Het radiowerk

Michiel de Ruyters allereerste radio-uitzending maakte hij op 18 maart 1952. Jan de Winter, de chef Lichte Muziek bij de AVRO, had hem daarvoor gevraagd. In zijn boek Een Leven met Jazz vertelt De Ruyter het zelf als volgt:

‘In 1951 speelden we op het jaarlijkse concours van de Swing Society Zaanstreek, in de Waakzaamheid in Zaandam (moet Koog aan de Zaan zijn, ed.). Dat concours werd opgenomen door de AVRO, Jan de Winter had toen zijn AVRO-Jazzsociëteit. Het programma liep heel ongeregeld, er was geen vaste uitzenddag, geen vaste frequentie en de Winter nodigde allerlei mensen uit als gastpresentator (...) Ik schreef al in die tijd [voor Het Parool, ed.] en De Winter zal zich mij herinnerd hebben van dat concours in Zaandam, in elk geval vroeg hij mij ook een keer.’ (pag. 13)

Het blijft niet bij een eenmalige uitzending, en op 1 oktober 1952 wordt De Ruyter redacteur van het tweewekelijkse programma AVRO Jazz Sociëteit, dat op donderdagavond wordt uitgezonden. Hij zou tot juni 1958 bij de AVRO blijven, waar Jan de Winter inmiddels vertrokken was naar platenmaatschappij Phonogram, en vervangen door de minder jazzminnende Gijsbert Nieuwland. ‘Aan het einde van zijn laatste uitzending bood Gijsbert Nieuwland hem een (in AVRO-kringen befaamd!) vierkleurenpotlood ter herinnering aan,’ aldus de Muziek Expres van juli 1958.

Bij de VARA moest jazzman Pete Felleman het veld ruimen omdat zijn commerciële activiteiten (bij platenmaatschappij Bovema) volgens de omroep niet te verenigen waren met zijn vaste aanstelling als radiomaker. ‘Jan de Winter kende de programmaleider lichte muziek bij de VARA, Bert Robbe, heeft mij bij hem geïntroduceerd en ik kon in ‘58 bij de VARA beginnen,’ aldus De Ruyter in zijn boek (pag. 21). Drie maanden lang werkt hij daar alleen als redacteur, terwijl Aad Bos de presentatie doet, omdat een afkoelingsperiode tussen twee omroepen destijds usance was. Hij krijgt een wekelijks platenprogramma op de vrijdagavond, Radio Jazz Club, dat later naar de zaterdagmiddag verhuist. In januari 1960 komt daar het maandelijkse Oude en Nieuwe Waarden in de Jazz bij, dat tot oktober 1961 loopt.

Samen met Aad Bos als co-presentator en -redacteur, en Kees Schoonenberg als redacteur, regisseur en producer maakt Michiel de Ruyter vanaf oktober 1961 voor de VARA eens in de twee weken het baanbrekende Radio Jazz Magazine op woensdagavond. Het format, met onder meer studio-sessies, blinddoektests, nieuwsberichten en reportages maken het programma uniek in zijn soort. Het drietal zou met de succesformule doorgaan tot oktober 1972.

Redactie van Radio Jazz Magazine ca . 1963. Vlnr: Kees Schooneberg, Michiel de Ruyter, Aad Bos.

Foto: VARA

Als in oktober 1967 de publieke omroep een popzender voor jongeren de lucht in heeft gestuurd onder de naam Hilversum 3, laat de VARA het trio een programma maken voor de nieuwe doelgroep: RJM 3 (Radio Jazz Magazine op 3).

In de nieuwe rubriek is vooral zwarte muziek zoals gospel en soul te horen. Het programma stopt na anderhalf jaar, en krijgt pas in oktober 1972 een opvolger: Jazz & Blues, opnieuw een samenwerking tussen Michiel de Ruyter en Aad Bos.

In hetzelfde jaar, 1967, was de freelancer De Ruyter (die vanaf 1954 ook al voor de Wereldomroep incidenteel programma’s maakte) ook gaan werken voor de NRU (de latere NOS). In 1972 begon hij voor die omroep met zijn vaste programma NOS Jazz. Drie jaar later werden daar de programma’s Metro’s Midnight Music en Take It Easy (dat hij samenstelde, maar door Peter Holland werd gepresenteerd) aan toegevoegd. Op 1 januari 1977 kreeg Michiel de Ruyter eindelijk de lang verdiende vaste aanstelling bij de NOS, en op 1 maart van dat jaar verbrak hij definitief zijn band met de VARA, en kwam er een eind aan zijn lange partnerschap met Aad Bos.

De NOS stelt hem eind jaren ‘70 in staat om te beginnen met een wekelijkse Geschiedenis van de Jazz. Het project is gepland voor een periode van twee jaar, en start op 7 oktober 1979. Na 695 afleveringen stopt De Ruyter uiteindelijk op 10 juli 1994, drie maanden voor zijn dood, noodgedwongen met de serie. Inmiddels was hij in 1991 bij de NOS al formeel gepensioneerd, en in mei 1987 om gezondheidsredenen gestopt met de programma’s NOS Jazz en NOS Jazzplatform. Toen collega Aad Bos in oktober 1992 de overstap van de VARA naar de VPRO maakte, stelde hij de Ruyter in de gelegenheid om zijn Geschiedenis van de Jazz bij die omroep af te maken. In het In Memoriam dat Bos voor de VPRO-radio over De Ruyter maakte zei hij: ‘[Michiel de Ruyter] had nog zeker voor anderhalf jaar materiaal, waarmee hij de periode 1959-1964 wilde illustreren. Het mocht niet zo zijn. Zijn magnum opus stopte hier (met What’s New? van de lp Ballads van John Coltrane uit 1962).’