Joost Lijbaart
Foto: Fransisca Frutiger
'Ik heb Michiel de Ruyter voor het eerst ontmoet toen we met het Yuri Honing Trio in 1990 optraden bij het TV-programma Reiziger in Muziek. Hij had ons bij Han Reiziger aanbevolen, zodat we daar op zondagochtend in het programma zaten. Daarna heb ik hem gezien bij mijn eindexamen van het conservatorium, in het Bimhuis, in 1991. Ik had hem speciaal daarvoor uitgenodigd, en hij was ook echt gekomen. Dat vond ik heel ontroerend, en ook heel leuk. Hij had een paar ingelijste foto's van mijn vader meegenomen, die destijds een jaar of 23 was, dezelfde leeftijd die ik ook had bij m'n afstuderen.
Mijn vader, Piet, en Chiel waren hele goede vrienden geweest tot mijn vader op zijn 37ste overleed. Ik was op dat moment nog maar een jongetje van twee. Ik kende m'n vader dus eigenlijk alleen uit de verhalen van mijn moeder, en was heel nieuwsgierig naar wat Michiel de Ruyter me over hem zou kunnen vertellen.
Uiterlijk leken Chiel en m'n vader erg op elkaar, met zo'n zelfde donkergerande bril en een baard. Ze hebben ooit een keer het plan gehad, volgens mij bij de opening van de Boekenweek of zoiets, om allebei in een rolstoel van Chiel te gaan zitten, en van weerszijden het podium op te rijden. Toen de organisatie daar lucht van kreeg, is het helaas niet doorgegaan. Zulk soort dingen waren in de jaren '60 not done. Invaliditeit, daar mocht je geen grapjes over maken, zelfs niet als je zelf invalide was.
Omdat Chiel zo aan z'n rolstoel gekluisterd zat, nam m'n vader buitenlandse muzikanten, zoals Eric Dolphy, vaak op sleeptouw. Ze gingen dan Amsterdam in, naar het Waterlooplein of zo. Er is ook een foto van m'n vader met Dolphy op de markt. Hij draagt daarop net zo'n zonnebril als Dolphy, dat deden ze destijds, dat imiteren. Na een concert van Albert Ayler met Gary Peacock en Sunny Murray, waarbij de laatste een hele donkere zonnebril droeg, liep iedereen de volgende dag ook met zo'n bril rond.
M'n vader was net als ik ook drummer, en speelde in de New Orleans Seven, met onder andere Frits Hotz, de schrijver, en Hans IJzerdraat op tuba. Maar z'n hart lag toch bij de modernere muziek. Ik luisterde als kind graag naar de platen uit zijn verzameling, Lionel Hampton, Gene Krupa, Buddy Rich, maar ook Ornette Coleman, Eric Dolphy, Miles Davis. Op m'n zevende wilde ik ook wel gaan drummen. Toen ik twaalf, dertien was nam dat serieuzere vormen aan, en ben ik helemaal in Tony Williams gedoken.
Door de muziek ontmoet ik nu regelmatig mensen die m'n vader hebben gekend, zoals Willem Breuker en Hans Dulfer. Heel belangrijk was ook het contact met fotograaf Ton van Wageningen, die veel met Chiel en m'n vader optrok. Hij heeft een zoon, Paul, die net als hij in Amerika woont. Die is een jaar of 45 en heeft m'n vader goed gekend, als jochie. Hij heeft zelfs nog drumles van hem gehad.
Michiel de Ruyter voelde zich altijd één met de muzikanten. Hij was niet echt een journalist. Toen Miles Davis met Coltrane in het Kurhaus speelde, was hij een van de weinigen die wel waardering op kon brengen voor wat Trane deed. Want als je je best deed, kon je op Chiels waardering rekenen. Hij was een man met ontzettend veel warmte en vriendelijkheid. En natuurlijk met een ongelooflijke hoop kennis. Hij wist ook blindelings de weg in die enorme platenkast van hem. Ik ben helaas maar één keer bij hem geweest, een tweede keer is er nooit meer van gekomen. Maar toen ik er was, zei hij op een gegeven moment: Nou moet je daar naar die en die plaat toe lopen, met een oranje rug. Dat bleek een plaat van Art Blakey te zijn, op een of ander obscuur Frans label, en Chiel wist precies wat voor merk hi-hat hij daar gebruikte, en dat moest ik van hem horen. Dat vond ik heel typerend voor hem, altijd bezig om je te helpen en te stimuleren. Hij heeft ook een prachtige aanbevelingsbrief over mij geschreven, toen ik net begon met professioneel muziekmaken. Die koester ik nog steeds.'